સ્પોટ લાઈટ - સંજય વોરા
ભારતની બજારોમાં આજે ઇન્સ્ટન્ટ આહારનો ખડકલો જોવા મળે છે. ઇન્સ્ટન્ટગુલાબજાંબુ અને રસગુલ્લાંથી શરૂ કરી ઇન્સ્ટન્ટ ખમણઢોકળાં અને ઇન્સ્ટન્ટ પંજાબીસબ્જી પણ હવે વેચાવા લાગી છે. નોકરી અને ઘરકામનો બેવડો બોજો ઉઠાવતીગૃહિણીઓ સમય બચાવવા અને હોટેલના આહારથી બચવા રેડી-ટુ-ઇટ ડબ્બાઓ લઇઆવે છે અને પોતાના પરિવારનું પેટ ભરે છે. ઇન્સ્ટન્ટ ફૂડની લોભામણીજાહેરખબરોમાં ક્યારેય આ ખોરાકથી આરોગ્યને કેટલું નુકસાન થશે તેની માહિતીઆપવામાં આવતી નથી.
આજે બજારમાં જે ઇન્સ્ટન્ટ ફૂડના ડબ્બાઓ વેચાય છે તેમાં તાજગી ટકાવી રાખવામાટે મોનો સોડિયમ ગ્લુકોમેટ અને બેન્ઝોનેટ જેવાં ઝેરી રસાયણો ઉમેરવામાં આવ્યાંહોય તે સંભવિત છે. આ ઝેરી રસાયણોને કારણે આપણને ડાયાબિટીસ, સ્થૂળતા અનેબ્લડપ્રેશર જેવી વ્યાધિઓ થાય છે, જેની ઘણા લોકોને જાણ નથી હોતી. આજેબજારમાં માત્ર બે મિનિટમાં તૈયાર થતાં નૂડલ્સ મળે છે, જેની લોભામણી જાહેરખબરોજોઇને બાળકો નૂડલ્સ ખાવાની જીદ પકડે છે. આ નૂડલ્સમાં સ્વાદ અને સોડમ માટેમોનો સોડિયમ ગ્લુકોમેટ જેવાં ઝેરી રસાયણો ઉમેરવામાં આવે છે. આ રસાયણથીકેન્સર થવાની પણ સંભાવના રહે છે. વળી આ પ્રકારનાં નૂડલ્સમાં મેંદાનું ભારેપ્રમાણ હોવાથી બાળકના આંતરડાંને પણ તે હાનિ પહોંચાડે છે. ગર્ભવતી સ્ત્રીઓએઆ પ્રકારના આહારથી દૂર જ રહેવું જોઇએ.
બાળકોને આહારના પોષણ મૂલ્યની જાણ નથી હોતી. તેઓ જાહેરખબરો અનેદેખાદેખીથી અંજાઇ જાય છે. બાળકોને જ્યારે કકડીને ભૂખ લાગી હોય ત્યારે તેમનેબટાટાની વેફર ખાવા આપનારાં માબાપો તેમના દુશ્મનની ભૂમિકા ભજવે છે.બટાટાની વેફરને તળવા માટે વેજિટેબલ ઘીનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે, જેનાથીઆપણા હૃદયને હાનિ થાય છે. વળી બટાટાની વેફરમાં માત્ર કાર્બોહાઇડ્રેટ જ હોય છે.તેમાં વિટામિન્સ, પ્રોટીન, મિનરલ્સ જેવા પોષક પદાર્થો બિલકુલ નથી હોતા. બાળકપોતાનું પેટ આ વેફર ખાઇને ભરે ત્યારે તે બાકીના બધા પોષણથી વંચિત રહી જાયછે. આ પ્રકારની વેફર અને ચિપ્સ ભોજન પહેલાં ખાવાને કારણે બાળકની ભૂખ મરીજાય છે અને તેની પાચનશક્તિ પણ ખરાબ થઇ જાય છે.
બજારમાં મળતા તૈયાર આહારને ટકાવી રાખવા માટે તેમાં પ્રિઝર્વેટિવ્સ ઉમેરવામાંઆવે છે. આ ઉપરાંત તેને આકર્ષક બનાવવા માટે તેમાં કૃત્રિમ રસાયણો, રંગો અનેસુગંધ પણ ઉમેરવામાં આવે છે. આ બધાં જ રસાયણો આપણા આરોગ્યને એક યાબીજા પ્રકારે નુકસાન પહોંચાડે છે. આ પ્રકારના આહારને સ્વાદિષ્ટ બનાવવા માટેતેમાં નમક પણ વધુ ઉમેરવામાં આવે છે. આ વધારાનું નમક આપણા શરીરનુંબ્લડપ્રેશર વધારી મૂકે છે અને હૃદયને પણ નુકસાન કરે છે. આ પ્રકારના આહારમાંરેસાનું પ્રમાણ ઓછું હોય છે અને મેંદાનું પ્રમાણ વધુ હોય છે, જેને કારણે કબજિયાતઘર કરી જાય છે. ડબ્બામાં પેક કરવામાં આવેલા કોઇ પણ ખાદ્ય પદાર્થોનું ફેક્ટરીમાંપ્રોસેસિંગ કરવામાં આવે ત્યારે તેમાં રહેલા આવશ્યક વિટામિન્સ અને ક્ષારો નાશપામતા હોય છે. આ પદાર્થ જેટલો સમય ડબ્બામાં રહે તે દરમિયાન પણ પોષકપદાર્થોના વિઘટનની પ્રક્રિયા સતત ચાલુ જ હોય છે. આ પદાર્થો ખાવાને કારણેઆપણા શરીરને આવશ્યક પોષણ નથી મળતું પણ પેટ ભરાઇ જાય છે. આ કારણેપેટ ભરીને ખાધા પછી પણ આપણું શરીર અપોષણનો ભોગ બને છે, જેને કારણેએનિમિયા અને આર્થ્રાઇટિસ જેવી બીમારીઓ થાય છે.
કોઇ પણ ડબ્બાબંધ ખોરાક ડબ્બામાંથી બહાર કાઢવામાં આવે કે તરત જ બધોખોરાક આરોગી જવો જોઇએ. આવું ધ્યાન હંમેશાં રાખવામાં આવતું નથી. ઘણા લોકોડબ્બો ખોલ્યા પછી તેમાંથી થોડો પદાર્થ બહાર કાઢીને ખાય છે અને પછી ડબ્બોફ્રિજમાં મૂકી દે છે. આ દરમિયાન ખાદ્ય પદાર્થના સડવાની પ્રક્રિયા ચાલુ થઇ ગઇ હોયછે અને તેમાં બેક્ટેરિયા પણ ઉત્પન્ન થવા લાગ્યા હોય છે. આ પ્રકારનો વાસી ખોરાકખાવાને કારણે ફૂડ પોઇઝનિંગ થઇ શકે છે. જે લોકો નિયમિત રીતે પેક ફૂડનો આહારકરે છે, તેઓ અલ્સર, એસિડિટી અને ગેસ્ટ્રો જેવા રોગોનો ભોગ બની જતા હોય છે.
ઘણા લોકો બજારમાંથી તાજાં શાકભાજી ખરીદીને ખાવાને બદલે કોલ્ડ સ્ટોરેજમાંરાખેલા વટાણા અને બીજાં શાકભાજી ખાવાનું પસંદ કરે છે. તાજાં શાકભાજી અનેફળોમાં જે સત્ત્વ અને માધુર્ય હોય છે તે કોલ્ડ સ્ટોરેજમાં રાખેલા પદાર્થોમાં હોઇ શકે જનહીં. કોલ્ડ સ્ટોરેજમાં રાખવામાં આવેલા વટાણાને આકર્ષક બનાવવા માટે ઘણીવખત તેમાં કૃત્રિમ લીલો રંગ પણ ભેળવવામાં આવે છે. કોલ્ડ સ્ટોરેજમાં રાખવામાંઆવેલાં ફળોના રસને ટકાવી રાખવા માટે તેમાં સાઇટ્રિક એસિડ જેવા પ્રિઝર્વેટિવ્સઉમેરવામાં આવે છે. આ રસાયણ આપણાં આંતરડાંમાં ચાંદાં પણ પાડી શકે છે.
જે ગૃહિણી નોકરી પણ કરતી હોય તેઓ ઘરમાં જાતજાતના સૂપનાં પેકેટ રાખે છે. ઘરેતાજા બનાવેલા સૂપમાં અને આ પેકેટના સૂપમાં ઘણો તફાવત હોય છે. પેકેટનાસૂપને આકર્ષક દેખાડવા માટે તેમાં કૃત્રિમ રંગો અને સુગંધ ઉમેરવામાં આવે છે. તેમાંસડો પેદા ન થાય તે માટે તેમાં પ્રિઝર્વેટિવ્સ પણ ઉમેરવામાં આવે છે. તેમાં રહેલાંઉપકારક વિટામિન્સ તેમ જ ક્ષારો રાસાયણિક પ્રક્રિયાને કારણે નાશ પામ્યાં હોય છે.આ સૂપ પીવાને કારણે આરોગ્યને ફાયદા કરતાં નુકસાન વધુ થાય છે.
ઉનાળાની ઋતુમાં બજારમાં તૈયાર કેરીનો રસ મળવા લાગે છે. બજારમાં આફૂસ કેરીજ્યારે ૨૫૦ રૂપિયે ડઝન મળતી હોય ત્યારે કેરીનો રસ ૪૦ રૂપિયે કિલોના ભાવેમળતો હોય છે. આ રસમાં અનેક પ્રકારની ભેળસેળ કરવામાં આવતી હોય છે. તેનેઆકર્ષક બનાવવા માટે કૃત્રિમ રંગો ઉમેરવામાં આવે છે, જે ઝેરી હોવાની સંભાવનારહે છે. તેમાં સ્વાદ માટે સેકેરીન અને સોડમ માટે કૃત્રિમ ગંધ પણ ઉમેરવામાં આવેછે. બજારમાં કેરી મોંઘી મળતી હોય તો હલકી કેરી ખરીદીને તેનો રસ કાઢવામાંઆવે છે; અથવા તેમાં પપૈયાનો કે કોળાનો રસ ઉમેરવામાં આવે છે. ઘણા લોકોમહેમાનોને જમવા બોલાવે છે અને તેમને આવો વાસી રસ પીવડાવે છે. લગ્નદરમિયાન યોજાતા ભોજન સમારંભોમાં પણ બજારમાંથી તૈયાર રસ લાવીનેપીરસવામાં આવે છે. જેમને પોતાના આરોગ્યની ચિંતા હોય તેમણે પોતે આવો વાસીરસ વાપરવો જોઇએ નહીં અને મહેમાનને પણ પિવડાવવો જોઇએ નહીં.
બજારમાં મળતા ટોમેટો કેચ અપ પણ આપણા આરોગ્યના દુશ્મન છે. આ કેચઅપમાં કૃત્રિમ રંગો, રસાયણો અને સુગંધ ઉમેરવામાં આવ્યાં હોય છે. બજારમાંટામેટાં જ્યારે ૧૦ રૂપિયે કિલોગ્રામના ભાવે મળતાં હોય છે ત્યારે આ કેચ અપનોભાવ કિલોગ્રામના ૧૦૦થી ૧૫૦ રૂપિયા જેવો હોય છે. તાજાં ટામેટાંમાં જે વિટામિન્સઅને ક્ષારો હોય છે તે કેચ અપ બનાવવાની પ્રક્રિયામાં નાશ પામે છે. બજારમાં સસ્તીબ્રાન્ડના જે કેચ અપ મળતા હોય છે તેમાં તો કેન્સર પેદા કરે તેવા પ્રતિબંધિત રંગોવાપરવામાં આવે છે. રેંકડી ઉપર મળતી સેન્ડવિચમાં તો તદ્દન હલકા પ્રકારનો કેચઅપ વાપરવામાં આવે છે.
સ્ત્રીઓ નોકરી કરતી થઇ તેના કારણે પરિવારના બધા સભ્યોને ઘરમાં બનાવેલીતાજી, સ્વાદિષ્ટ, પૌષ્ટિક અને આરોગ્યપ્રદ રસોઇ જમવાનો જે લાભ મળતો હતો તેછીનવાઇ ગયો છે. આપણા શરીરના આરોગ્યના ભોગે દેશમાં ફૂડ પ્રોસેસિંગ નામનીનવતર ઇન્ડસ્ટ્રીઝનો વિકાસ થઇ રહ્યો છે. હવે તો પાણીપૂરીની ચટણી અને પંજાબીસબ્જી પણ પેકેટમાં મળવા લાગી છે. તેને કારણે ગૃહિણીઓની કડાકૂટમાં ઘટાડો થયોહશે, પણ ભોજનનો સાત્ત્વિક આનંદ ઝૂંટવાઇ ગયો છે.
આજે આપણા દેશમાં ખોટા આહારના ભક્ષણને કારણે પેદા થતી બીમારીઓ વધી રહીછે. ફાસ્ટ ફૂડ, જન્ક ફૂડ, મેંદો, ખાંડ, વેજિટેબલ ઘી અને કૃત્રિમ રસાયણો જેવા આપણાઆરોગ્યના બીજા કોઇ દુશ્મન નથી. આજે કેન્સર, હૃદયરોગ, ડાયાબિટીસ, સ્થૂળતા,બ્લડપ્રેશર, કોલેસ્ટરોલ જેવી જે બીમારીઓ વધી રહી છે, તેનું મુખ્ય કારણ બજારનોઅને હોટેલનો આહાર છે. આપણે જો બજારમાં રાંધેલો ખોરાક ન ખાવાની પ્રતિજ્ઞાલઇએ તો તેમાંની મોટા ભાગની બીમારીઓથી બચી શકીએ છીએ. |
Posts